Snucie:

Krajka

Choć mogłoby się wydawać, że krajki (taśmy tkane) niewiele się różnią od pasiaków (bo i tu pasy, i tu), to technika tworzenia wzoru jest w przypadku krajki odmienna. O ile w pasiaku wzór jest tworzony poprzez zmianę koloru wątku, a osnowa pozostaje niewidoczna, o tyle w krajkach wzór powstaje osnowowo lub osnowowo-wątkowo. Oznacza to, że główną bohaterką krajki jest osnowa i to jej układ kolorów tworzy wielobarwne pasy. Wątek zaś albo pozostaje ukryty albo przeziera znad osnowy w niektórych miejscach, dla wzbogacenia wzoru.

Osnowa przygotowana na krajkę
Osnowa przygotowana na krajkę

Dlatego krajka wymaga zaplanowania, jak będzie wyglądał wzór, już na etapie snucia. Szerokość pasków poszczególnej barwy, będzie zależała od tego, ile nitek i jakiego koloru nasnujemy. W przypadku zaś krajek, w których oprócz pasów występują też różnego rodzaju prążki, istotna będzie nie tylko ilość nitek w danym kolorze, ale też ich precyzyjne umieszczenie w nicielnicach (np. w przedniej nicielnicy nitka jednego koloru, a w tylnej drugiego – i tak na zmianę).

Krajka z poprzecznymi prążkami, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z poprzecznymi prążkami, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z poprzecznymi prążkami, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z poprzecznymi prążkami, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

Krajki w województwie łódzkim powstawały zwykle z wełny, wykorzystywanej zarówno do wątku jak i do osnowy (choć bywały też takie z osnową lnianą). Często taka wełna była podwójnie skręcona, co czyniło późniejszą tkaninę bardziej zwartą.

Snując krajkę należy także zaplanować jej szerokość. Ta była różna w zależności od rejonu, techniki i zastosowania, a także od czasu, w którym pasy były wykonane. Krajki wykorzystywano najczęściej jako pasy męskie i jako takie miały zazwyczaj 10-15 cm szerokości, ale bywało, że sięgały nawet 35 cm. Z kolei trzecia z poniższych krajek, funkcjonująca jako tasiemka do stroju i ma już zaledwie ok. 2 cm szerokości.

Krajka z łowickiego – pas męski, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z łowickiego – pas męski, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z rawsko-opoczyńskiego – pas męski, siatkowy, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z rawsko-opoczyńskiego – pas męski, siatkowy, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z rawsko-opoczyńskiego – tasiemka, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Krajka z rawsko-opoczyńskiego – tasiemka, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

Pewną osobliwość regionu opoczyńskiego stanowią pasy siatkowe. Choć wyglądem przypominają krajkę tkaną, to ich struktura i sposób powstawania są bardziej podobne do dzianiny. Pasy powstają bowiem przez zaplatanie o siebie nici tkaniny, techniką znaną jako Sprang. Poniżej kilka przykładów

Pas siatkowy z opoczyńskiego – widok ogólny i w przybliżeniu, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Pas siatkowy z opoczyńskiego – widok ogólny i w przybliżeniu, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Pas siatkowy z opoczyńskiego – widok ogólny i w przybliżeniu, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Pas siatkowy z opoczyńskiego – widok ogólny i w przybliżeniu, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Plecenie pasa, region opoczyński, fot.: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Plecenie pasa, region opoczyński, fot.: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Plecenie pasa, region opoczyński, fot.: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Plecenie pasa, region opoczyński, fot.: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

O tym, jak przygotować osnowę na krajkę i nałożyć ją na krosno, opowiada Liliana Misiak-Kuźbik.

Krajka, snucie – przygotowanie osnowy
Krajka, snucie – nakładanie osnowy na krosno

Snucie | ← PasiakKraciak