wieluński

Powiat wieluński wyznacza południowo-zachodnią granicę obecnego województwa łódzkiego. Jego usytuowanie na granicy Śląska, Małopolski i Wielkopolski sprawiało, że mieszały się tutaj różne regionalne wpływy. Zasięg tkaniny i stroju wieluńskiego obejmował w XX wieku cały dzisiejszy powiat wieluński – bez jego części zachodniej, graniczącej z Wieruszowem, i wschodniej – w stronę Pajęczna.

Kontakty gospodarcze i handlowe z uprzemysłowionym Śląskiem wpłynęły na szybki zanik kultury ludowej, w tym tkaniny i stroju. Najdłużej strój przetrwał we wsiach nadwarciańskich, najkrócej nad Prosną, na pograniczu wieluńsko-śląskim [18]. W II połowie XIX wieku chłopi spod Wielunia masowo emigrowali do Niemiec na roboty sezonowe – porzucając strój wiejski na rzecz stroju miejskiego. W międzywojniu strój praktycznie zanika, dziś można go zobaczyć już tylko w kolekcjach muzealnych.

Surowce i tkaniny

W zależności od przeznaczenia, wytwarzano tkaniny z przędzy lnianej i wełnianej. Z najgorszej jakości samodziałów lnianych i wełnianych szyto ubiory codzienne, robocze (spodnie, spódnice, koszule) oraz tkaniny użytkowe (worki, chodniki, derki). Materiały szlachetniejsze używane były do szycia strojów odświętnych - wełniaków, sukman, koszul, zapasek.

Kolorystyka

Podobnie jak w innych regionach dominującym wzorem materiałów były pasy. Wełniaki, nazywane w wieluńskiem burokami przypominały kolorystyką sąsiednie stroje sieradzkie (czarne lub zielone, wąskie pasy na czerwonym tle).

Szybki zanik stroju spowodował, że w okolicach Wielunia nie rozwinęła się bogatsza ornamentyka, czy kolorystyka. W XX wieku zaznaczyły się co prawda wpływy mody łowickiej (kolory tęczowe), ale strój był już wtedy w zaniku. Pasiak wieluński zachował jednak odrębność – wieluńskie tkaniny pasiaste były oparte na symetrii i miały swoisty układ i szerokość pasów. Zielono-czarne zestawy pasków były ułożone w taki sposób, że stanowiły brzegi czerwonego tła, a wełniak widziany z daleka wyglądał na jednobarwny – dopiero w ruchu było widać pasy [5].

O ile tkaniny odzieżowe odróżniają wieluńskie od sąsiedzkich ziem, o tyle tkaniny użytkowe nie są zbyt oryginalne pod tym względem. Niemniej tkanina dekoracyjna znajdowała swoje miejsce we wnętrzach mieszkalnych. O miejscowych tradycjach tkackich świadczą lniano-wełniane derki. Derki odznaczały się skromnym wzornictwem, zbudowanym z dwóch lub trzech pasów równej szerokości (3-5 cm), najczęściej w kolorach czerwonym, czarnym, żółtym, zielonym [16].

↑ Regiony | ← piotrkowski